Словарных статей на сайте: /55000  

Показаны записи 91-120 из 2,731.

Айалти орапа [2:15]

Айалти орапа, rota inferior, in axe, quo catillus çил арманĕ versatur, collocata. Нижнее колесо (ветрянки) на веретене камня. Шевле.

Арман урапи [2:15]

Арман урапи, rota, quam versat вал. Большое колесо ветрянки, прикрепленное к валу. Асан.

Олт-орапа [2:15]

Олт-орапа, «большое колесо, приводимое в движение валом». Сред. Юм. Олт-õрапа—арман вал каскипе çавăрнакан шăллă õрапана валаççĕ. || i. q. ултура.

Пысăк урапа [2:15]

Пысăк урапа, quaedam rota лаша арманĕ. Большое колесо под поставом в яме; находится на вале, идущем к конному приводу в сарай. Шевле.

Тип орапа [2:15]

Тип орапа, (т'иб ораба, т'иб ураба, тип ураба), rota, quae in eodem axe collocata est, atque шыв орапи, interposito pariete, quo кавăс пури a reliquo aedificio dividitur. «Cyxoe колесо, находится на одном вале с водяным колесом, но за перегородкой, под мельничным поставом». Шевле. Якейк. Тип орапа шĕштĕрнеке паљцца сампа çавăрат̌. Сухое колесо вращает шестерню при помощи кулаков. П. И. Орлов. Тип урапа или шалти пысăк урапа валăн шал пуçĕнђе кĕлетре пулат̌, вăл шалти шĕштĕрнеке çавăрат̌ те, вара ђул та çавăрнат̌. Сухое колесо, или внутреннее большое колесо прикреплено на конец вала, находящийся во внутренней части мельницы; оно вертит внутреннюю шестерню, и тогда вращается камень.

Тип урапа куђакĕ [2:15-16]

Тип урапа куђакĕ, (куџаг'э̆ ), ita appellant singulas partes orbis rotae, quae тип урапа appellatur. Косяки сухого колеса. || Orbis rotae, quae тип урапа appellatur. Kpyг сухого колеса.

Урай кашти [2:15]

Урай кашти, (ypaj к┐ашτиы), trabes, quibus impositum est tabulatum. N. Урай урай кашти çинђе, ун айĕнђе тĕкĕсем. Пол на балках, а под ним подпорки (у вод. мельн.)

Урапа, орапа [2:15]

Урапа, орапа, (ураба, ораба), rota. || Rota molae manuariae, qua versatur axis ligneus, qui вал appellatur. «Колесо (ручной мельницы с ручками на концах вала для приведения его в движение». Шевле. || Rota, cuius dentibus impulsum tympanum illud quod шĕштĕрнек appellamus, versatur. Якейк. Орапа шĕштĕрнеке çавăрат̌. Орапара отмăл паљтсă. Колесо вращает шестерню. На колесе 60 кулаков. || Тоскаево. Урапана вал çине тăхăнтарса хураççĕ. Колесо надевают на вал.

Ай [1:16]

4. Ай, (aj), particula, quae a canentibus cantilenis inseritur, iterato versu omittitur. Песeннaя вcтaвкa, кoтopaя «в нeкoтopыx cтиxax пpoпycкaeтся; yпoтpeбляeтcя пoчти вo вcex пecняx, пpи втopичнoм пoвтopeнии стиxa вceгдa пpoпycкaeтcя».

Ай [1:16]

5. Ай, (aj) vox Russica, e sermone plebeio deprorapta: пиm, aut, rel. Coюз, зaимcтвoвaнный из пpocтoнapoднoгo pyccкoгo языкa (aй, aли=или) и oзнaчaющий paзвe, или.

Айак [1:16-19]

Айак, (ajaк), latus; pars; ripa; paries, бoк; cтopoнa, бepeг; cтeнa.

Тип урапа пури sive шалти кавус [2:16]

Тип урапа пури sive шалти кавус, contignatio К demissa in scrobem, ubi coliocatum est тип урапа (28). П.И.Орлов.

Тулти урапа [2:16]

Тулти урапа, rota K exterior, quae collocata est extra parietes aedificii, ubi sunt molae, внешнее колесо круподерки (12). П. И. Орлов.

Тулти урапа стойакĕ sive стойак ваљ [2:16]

Тулти урапа стойакĕ sive стойак ваљ, columna lignea ad perpendiculum directa, in quа inclusa est rota exterior K, quae тулти урапа appellatur, стояк внешнего колееа К (1).

Тусан урапи [2:16]

Тусан урапи, (тузан ураби), rotula parva, quae versatione sua pulverem repellit neque eum ferro illi, quod йĕке тĕпĕ appellatur, adhaerescere patitur. N. Тусан урапине: йĕке тĕпĕ çине тусан ан лартăр, тесе, тăваççĕ; тусан урапи çаврăнса тăрса тусансе вĕрсе тăрат. Пыльное колесо устраивается для того, чтобы на подпятник не садилась пыль. Это колесо, вращаясь, сдувает пыль.

Урапа айĕ [2:16]

Урапа айĕ, еа pars amniculi, quae est infra арман лaççи. место в речке ниже арман лаççи. Cт. Чек.

Шалти урапа [2:16]

Шалти урапа, (шалδиы), rota K intra parietes aedificii collocata. Внутреннее колесо обдирки, вращающее шестерню, насаженную на отвесное йĕке (веретено). Веретено упирается нижним концом в стальной подпятник (патп'аткы̆), а подпятник лежит в чугунной или железной коробке (карупка), вставленной в положенное горизонтально бревно (патушка)» лежащее на двух поперечных подкладинах (хaђă); каждая подкладина лежит между четырех столбиков (хӑлха йупасем), обхватывающих хађă с обоих концов. Cт. Чек.

Шу урапи [2:16]

Шу урапи, i. q. шыв урапи. Якейк. Шу орапи. Шу ӳкекен орапайа шу орапи теççĕ. Колесо, на которое падает вода, называют мокрым.

Шыв урапи [2:16]

Шыв урапи, (ураби, ораби), rota шыв арманĕ, quae fluminis impetu percussa versatur. Тоскаево. Шыв урапи шыв: арманiн пулат̌. Шыв урапи тесе, айалти шыв тӗртсе çавракан урапасене калаççӗ. Икĕ ђуллă пулсассăн, шыв урапи иккĕ пулат̌; арман пер ђуллă пулсассăн, шыв урапи пӗрреçеç пулат̌. Мокрое колесо бывает у водяных мельниц; так называют нижние колеса, вращаемые напором воды. Если мельница о двух поставах, то мокрых колес бывает два, а если об одном, то одно.

Ӑраман [2:17]

Ӑраман, (ы̆раман), machina quaedam, quae catilli invertendi causa adhibetur. N. Ђула тӳнтермелли=ăраман.

Йешђĕк sive арман йешђĕкĕ [2:17]

Йешђĕк sive арман йешђĕкĕ, (lege: jэшчэ̆к'), i. q. пӗрне, ковш. Турх. Ђул çинђе йешђĕк, ăна вырăсла ковш теççĕ. Над жерновом помещается ковш (на кĕрпе арманĕ). V. такана. Нюш-к. Арманта авăртма тыр йаракан йешђĕке калаççĕ. Называют ковш, в который сыплют на мельнице хлеб для помола. ‖ П. И. Орлов. Йешђĕк—машшин йешђĕкĕ (54), pars machinae K, ubi granorum molis fractorum particulae secundum qualitatem aliae ab aliis aeris flatu separantur, ящик круповейки. Huius partes haec sunt: его части след.: Йешъĕк ум, (ум, 54б), йешђĕк пуçĕсем (54г), йешђĕк суллисем (61), йешђĕк çи (54а), йешђӗк хыç (54в). П. И. Орлов.

Орапа токонĕ [2:17]

Орапа токонĕ, (m┐oгoн'э̆), orbis rotae аларман, quae appellatio utrum hoc loco vera sit, ambigitur. V. тукун, токон, тукăн. Обод колеса ручной мельницы. Шевле. Сомн.

Урапа алли [2:17]

Урапа алли, quaedam pars rotae кĕрпе арманӗ, mihi ignota, aliter ypапа рyђки? то же, что ypaпa pyђки? A. Typx.

Урапа алли [2:17]

Урапа алли, quaedam pars rotae кĕрпе арманӗ, mihi ignota, aliter ypапа рyђки? то же, что ypaпa pyђки? A. Typx.

Урапа пури [2:17]

Урапа пури, (п┐уϱиы), «contignatio, intra cuius parietes collocata est rota K». A. Typx, Арман урапи пура ăшĕнђе. Колесо обдирки находится в срубе.

Урапа тайавĕ [2:17]

Урапа тайавĕ, (т┐аjавэ̆), ligna, quibus fulcitur rota A, in superiore aedificii parte collocata. Подпорки у гребенного колеса A. Тоскаево. Урапа тайавĕ урапана нăк тытса тăрат̌; унсăрăн урапа айаккинелле ђалăшса кайма пултарат̌. Подпорки крепко держат колесо; без них оно могло бы скоситься набок.

Урапа хăми [2:17]

Урапа хăми, (х┐оми), i. q. тӗп хăма. Доски под плицами. V. тĕп хӑма.

Урапа хĕрри [2:17]

Урапа хĕрри, (х┐э̆рри), i. q. margo rotae, pars кĕрпе арманĕ mihi ignota. A. Typx.

Урлуççи [2:17]

Урлуççи, (ypлyc'c'и), vectis quidam, sufflaminis genus quod rotarum versationis sistendae causa adhibetur. «Рычаг, которым останавливают ход». Мочеи.

Ухват, охват [2:17]

Ухват, охват, (ухват, охват), furca ferrea in fusum infixa, quae versat catillum. Ухват, двухконечное железо на нижнем конце вертикального вала. Асан. Якейк. Охват тĕпеке çавăрат̌. Ухват вертит порхлицу. В Вута-б., Череп.—ухват.