Словарных статей на сайте: /55000
Показаны записи 721-750 из 2,731.
Ђул ҫулӗ [2:55]
Ђул ҫулӗ, (ц'ул c'┐yл'э̆), incisura(-e) molarum, насечка(-и) на камне. Ст. Чек. Ђул çулĕ икĕ тӗслӗ: пĕри центртан кайнӑ радиуссем пек, тепри центртан тухса пӗр майа сулӑннă, йĕрсем. Насечки на камне бывают двоякого вида: одни из них подобны радиусам, исходящим из центра жернова (прямые бороздки); другие имеют изгиб, направленный у всех их в одну сторону (кривые бороздки).
Ђул танаштармалли машшина [2:55]
Ђул танаштармалли машшина, machinamen¬tum, quo molae librandae causa utuntur, приспособление для уравниванья камня.
Ђул тӳрлетекен [2:55]
Ђул тӳрлетекен, (т┐урл'эдэгэн'), machinamentum quod¬dam, quo mola demitti subievarive potest. «Приспособление для поднятия и опускания жернова». Асан.
Ђул хăпартмалли [2:55]
Ђул хăпартмалли, i. q. паран. In superiorem eius partem, quae appellatur пуканĕ (пуганэ̆), vectis inseritur [патакки (падакки)], quo eircumacto trabes ilia, quam татă-кашти appellant, aut tollitur aut demittitur. Баран. N. Ђул хăпартмалли татă каштине хăпартат̌. Баран подымает лифту. Верхняя часть барана называется пуканӗ, а вставленный в нее рычаг—патакки. || Мочеи. «Ђул хӑпартмалли—подъем камня».
Авӑт [1:56-57]
2. Авӑт, (авы˘m), fоdеrе, саvаrе, ехсаvаrе. рыть, копать, долбить.
Авӑттар [1:56]
Авӑттар, (авы˘mmар), fасеrе ut саnаt, ut соахеt, ut tоnеt. Заставлять, позволять, давать повод петь, квакать, греметь.
Вăрăм xaйђӑ [2:56]
Вăрăм xaйђӑ, (вы̆ры̆м x┐ajζ'ы̆), quaedam pars tecti pistrini, какая-то часть крыши. Тоскаево. Вăрӑм xaйђӑ пӗр вĕçĕпе xaйђӑ пуканне çыпăççа тăрат̌. Тепӗр вĕçĕпе вăта çĕрти пӑрăса лексе тapaт̌. Вăрăм хайђă одним концом прикреплено к хайђă пуканĕ, а другим— к среднему брусу.
Вăта çӗрти ђул шăтăкĕ [2:56]
Вăта çӗрти ђул шăтăкĕ, (ш┐ы̆дыгэ̆), foramen, quod est in medio catillo, вечея. A. Typx. Ђул варринђи тырă кӗрекеннине вăта çĕрти ђул шăтăкĕ теççĕ. To место, на середине камня, куда сыплется зерно, называется вечеёю (К).
Ђĕлпĕр кăкармалли [2:56]
Ђĕлпĕр кăкармалли, retinaculum quoddam, unde religantur iumenta. П. И. Орлов. Лашасене армана кӳртсен, лашасем тулалла тухса ан кайђђăр, тесе, çав ђĕлпĕр кӑкармаллинђен кăкарса хураççӗ. (9).
Ђпек [2:56]
Ђпек, i. q. тĕпек, subscus ferrea, порхлица. Шевле.
Ђул хăпартмаллин патакки [2:56]
Ђул хăпартмаллин патакки, vectis machinamenti, superius descripti, рычаг для подъема жёрнова (37б). П. И. Орлов. Ђул хăпартмалли патакки. Ђул хăпартмаллин пăркӑђ патакки шăтăкĕ пулат̌. Çав шӑтӑкран пӑркăђ патаккине ђиксе пăраççĕ.
Ђул хăпартмапли винттӑ [2:56]
Ђул хăпартмапли винттӑ, cochlea, quae attollit trabem, quara vocamus лівтта кашти, «винт для подъема камня» (37а). П. И. Орлов. Ђул хӑпартмалли винттă лівтта каштине хӑпартат̌; ђул хăпартмаллинђен лівтта вĕренне çыхаççӗ, вара вӗрене пĕтĕрĕнмелле пӑрсан, ливтта кашти хăпарат̌ те, ђул та хăпарат̌.
Ђул хăпартса антармалли [2:56]
Ђул хăпартса антармалли, (хы̆бартса андармаλλиы), idem esse videtur, quod паран. Вероятно, то же, что паран. Якейк. N. Ђул хăпартса антармалли.
Ђул хăпартса тăхмалли винттă [2:56]
Ђул хăпартса тăхмалли винттă, machinae ge¬nus, qua tollitur catillus, cum faciendae sunt incisurae, кран для подъема жернова. Его части: хӑлăп, руђки.
Ђул шапи, [2:56]
Ђул шапи, (ш┐аби), i. q. тĕпек, subscus ferrea, порхлица. Изамб. Т.
Кайри xaйђӑ [2:56]
Кайри xaйђӑ, (кajpu), quaedam pars tecti pistrini, какая-то часть колпака. Тоскаево. Кайри xaйђӑ çумне хӳре пăрăсне çыпăçтараççĕ, тул йенђен тата ђăн хӳрене çыпаçтараççĕ. К заднему хайђă прикрепляют хӳре пăрăсĕ, а снаружи и самый хвост.
Хайђӑ [2:56]
Хайђӑ, appellatio generalis, qua haec moletrinae (A) partes cоntinentur: общее название след. частей мельницы:
Авӑт [1:57]
3. Авӑт, (авы˘т) fеrrаmеntum, quо алтăрсем ех mаtеriа саvаntur, инструмент, которым выдалбливают из дерева «алтăр» (Орау.). V. алтă.
Авка [1:57]
2. Авка, (авга), inаurеs, серьги.
Авкум-шавкум [1:57]
Авкум-шавкум, (авгум-ш¬авгум), vох, сuius vеrа аtquе рrорriа signifiсаtiо ignоtа еst, слово, точное значение которого неизвестно.
Авлан [1:57]
Авлан, (авлан), uхоrеm duсеrе, жениться.
Авлантар [1:57-58]
Авлантар, (авландар), mаtrimоniо iungеrе сum аliquа, женить. Л. Kошк. Епĕ Ивана авлантарас тетĕп-ха. Я хочу женить Ивана. | Меtарh. еst frаudаrе, еmungеrе аrgеntо, реrfаbriсаrе. Tакже обмануть, надуть, ввести в расход. Б. Акса. Ăна авлантарђĕç кăçал. Его в этом году обманули, надули, ввели в расход. || Inосulаrе аrbоrеm, аrbоri осulum insеrеrе. Tакже прививать (дерево). СПBB. Улмуççине авлантарас=сыпас=привить (яблоню). Еоdеm sеnsu tаtаriсеdiсitur.
Арман хиври [2:57]
Арман хиври, (х'┐иври). i. q. арман хӳри. Янгорч.
Арман хыçĕ [2:57]
Арман хыçĕ, (lege: хыс'), еа pars amniculi, quae est infra pontem. Хирле-Çир. Кĕпертен анаталли çĕре арман хыç теççĕ. Место книзу от моста зовут арман хыç. || Locus ille, unde aqua de rotis pistrini delapsa fluit. Место, где вытекает вода из-под мельницы (или из-под кауза). Орау. Арман хыçĕ тесе, арман айĕнђен (ай кавус айĕнђен) шыв йухса тухса кайнă çĕре калаççӗ.
Малти хайђă [2:57]
Малти хайђă, quaedam pars tecti pistrini, какая-то часть крыши А., Тоскаево.
Хайђă пуканĕ sive пукан [2:57]
Хайђă пуканĕ sive пукан, (xajζ'u п┐уган'э̆, пуган), summa pars tecti çил арман, lignum breve in acutum desinens cacumen. Маковка ветрянки. Тоскаево. Xaйђӑ пуканĕ арман тӳпийĕн хăмисе (i. q. хăмисене) тытса тӑpaт̌, т. е. скрепляет (сверху) доски мельничной крыши.
Хивсе [2:57]
Хивсе, (х'┐ивзэ), i. q. паран (in кӗрпе арманĕ), подъем (для верхнего камня); назван так вследствие сходства с пришвой. А. Турх. Ку ђул çĕклекенни, антараканни—хивсе теççĕ ăна. Это подъем для камня, его зовут хивсе («пришва»). К.
Хирлӳ [2:57]
Хирлӳ, (x'иpл'y), funis (nunc ferrum quoque), quo adducto aut relaxato йӗке пăрăсĕ attolli aut demitti potest. Tocкаeвo. Хирлӳпеле ђула антарса ăлăхтараççĕ; çăнăха вĕтĕ тăвас тесессĕн, ђула ӑлахтарарах парас пулат̌; çăнăха шултăрарах авăртас тесессĕн, ђула антарас пулат̌. Посредством «тетивы» опускают и подымают камень. Если желают, чтобы мука была помельче, надо несколько приподнять камень; а если хотят смолоть покрупнее, то надо его опустить.
Хирлӳ пăрăсĕ [2:57]
Хирлӳ пăрăсĕ, tigillum transversum, ad quod funis ille, quem modo хирлӳ appellari diximus, capite suo inferiore religatur. Брус, за который задет нижний конец хирлӳ. Тоскаево.