Kuranta kvanto de vort-artkoloj: /55000  

Showing 61-90 of 2,731 items.

Антараканни-олӑхтараканни [2:12]

Антараканни-олăхтараканни, i. q. лiвтта, лифт. Шевле.

Арапђик [2:12]

Арапђик, (чит. арапчик?) или рапђик, malleus, quo inciduntur molae, рябчик, Cт. Чек. A.― икĕ пуçне картлашкасем тунă, ђул тăкмалли млаттук (на одном конце 12 клеток, на другом 9).

Аслӑк хађђи [2:12]

Аслăк хађђи, quaedam pars pistrini, какая-то часть мельницы.

Аслӑкай [2:12]

Аслăкай, (аслы̆гаj), locus tectus K, ubi est кĕпер, сарай круподерки, где помещается «кĕпер», на котором топчется лошадь.

Рапђик [2:12]

Рапђик, i. q. арапђик, рябчик.

Aтан [2:13]

Aтан, (адан), i. q. автан. V. supra. Конек, вставленный в «ђул шăтăк». Шундряши.

Ай-уй [1:13-14]

Ай-уй, (аjyj), aй-oй, interiectio admirantis, aut commiserantis, aut conquerentis, aut perculsi timore, ant omnino auxilio destituti. Meждoмeтиe нeoжидaннocти, coжaлeния, жaлoбы, pacтepяннocти, иcпyгa, бecпoмoщнocти и yдивлeния.

Айалти олт-ора или шĕтĕрне [2:13]

Айалти олт-ора или шĕтĕрне, ita appeHatur олт-ора inierior in ima cylindri, qui стайак dicitur, parte collocata. Eius versatione impelluntur dentes tympani, quod collocatum est in axe, quo versatur catillus. Нижняя шестерня. Эта шестерня находится на нижнем конце стояка под мельницей; задевая при вращении своими цевками за пальцы колеса, находящегося на веретене камня, она приводит в движение камень. Шевле. To же в Тюрл.

Ђалăш (шӳреке) ырçа [2:13]

Ђалăш (шӳреке) ырçа, [ц’алы̆ш (шӳрэгэ) ырз’а], i. q. пĕрне. Тоскаево. Ђалăш ырçана тырă йараççĕ; ăна йалан шӳреке тăваççĕ, мĕшĕн тесессĕн те вара тырă пĕр тĕле йухса анат̌; ырçа ăшне, вăл ђалăшран, нимĕскер те тăрса йулмаст̌. В ковш сыплют хлеб; его всегда делают (книзу) заоcтренным, ибо тогда все зерно стекается в одно меcто, и в ковше, так как он косой, ничего не остается.

Талăш ырçа йупи [2:13]

Талăш ырçа йупи, (jуби), statumina duo, quibus ђалăш ырçа sustinetur. Тоскаево. Ђалăш ырçа йупи иккĕ; вĕсене чалӑш ырçана тытса тăма лартаççе. Стоек у ковша—две; их ставят для того, чтобы они поддерживали ковш.

Тӳрĕ ырçа [2:13]

Тӳрĕ ырçа, (тӳрэ ырз'а), receptaculum farinae, quae effunditur ex вaлaк. Ларь, куда попадает мука, сыплющаяся из валак. Тоскаево. Валакран йухса тухнă çăнăх тӳрĕ ырçана тулат̌. Мука, сыплющаяся из летка (валак), попадает в ларь.

Улт-ура [2:13]

Улт-ура, (улдура, олдора), rotae genus, quae constat ex duobus orbibus ligneis in axe collocatis, perforatis marginibus, in quorum foramina transmittuntur bacilli lignei, quibus orbes illi inter se continentur (Drehling, lanterne). A. Typx. Ултурана паљтса тытса çаврат̌. Шестерню (К) вращают кулаки. Тоскаево. Мĕн ђухлĕ ултуранăн шăл нумай, çавăн ђухлĕ ђул йака авăрат̌. Чем больше у шестерни цевок, тем ровнее мелет камень. Тоже Н. Карм., Изамб, Т. Шевле. «Олт-ора или шĕтĕрне—шестерня».

Ырçа алли [2:13]

Ырçа алли, (ырз'ă аλλиы), ligna duо in columellas ad libram infixa, quibus vas illud, quod ђалăш ырçа appellatur, suspendi solet. Тоскаево. Ђалăш ырçа йупасем çине «алăсем» тийекен йывăçсемпе тĕренсе тăрат̌. Ковш держится на столбах при помощи (горизонтальных) брусков, называемых алăсем (или: ырçа алли).

Ай-йар-ай-йар-ай-йара [1:14]

Ай-йар-ай-йар-ай-йара, (ajjap - ajjap - ajjаpa), verba, intellectu carentia, quae in canendo singulis cantilenarum partibus adiiciuntur. Cлoвa, нe имeющиe знaчeния и пpибaвляeмыe в кoнцe oтдeльныx чacтeй пeceн.

Ай-љу [1:14]

Ай-љу, (ajл’y), prima vox cantilenae, nullam significationem habentis, quae canitur, antequam aliae cantilenae incipiartur. Пepвoe cлoвo песни, нe имeющeй cмыcлa, c кoтopoй нaчинaют пeниe дpyгиx пeceн.

Ай-пай-пай [1:14]

Aй-пaй-пaй, (aj-пaj-пaj), interj. dolentis, quae hoc loco usurpatur: мeждoм., yпoтpeбляeмoe в cлeд. выpaжeнии.

Ай-хай [1:14-15]

Ай-xай, (aj-хaj), interj. approbantis, aut vehementius appetentis aliquid, aut aliquid conquerentis, мeждoмeтиe, выpaжaющee oдoбpeниe, жeлaниe и жaлoбy.

Арман умĕ [2:14]

Арман умĕ, (yмэ̆ ), locus ante арман, qui in шыв арманĕ tectus esse solet. Место перед мельницей; у водяных—крытая площадка. Навес перед водяной мельницей, где ставят телеги (кунта урапасем тăратаççĕ). Cт. Чек., Алг. † Арман умĕ кăвак ђул, тĕпренессĕн туйăнат. Синие камни, лежащие перед дверями мельницы, кажется раскрошатся (на мелкие части). N. † Арман умĕ хĕрлĕ (красные) ђул тĕпренессĕн туйăнат.

Олт-ора икерђисем [2:14]

Олт-ора икерђисем, (ш'эрци3эм), orbes rotae, quae олт-ора appellatur. «Круги шестерни». Шевле.

Олт-ора лектеркĕç [2:14]

Олт-ора лектеркĕç, (л'эк'т'эрге'эс'), unusquisque bacillorum ligneorum, quibus orbes олт-ора inter se continentur. Цевка. Шевле.

Ултура ђăмăрĕ [2:14]

Ултура ђăмăрĕ, (ц'ы̆мы̆рэ̆), orbes ултура. Тоскаево. Ултура ђăмăрĕ тесе, ултуранăн шăлĕсене тытса тăракан икĕ çаврака хăмасене калаççĕ. Так называются две круглые доски (два круга), в которых укреплены цевки шестерни.

Ултура йĕке тăрри [2:14]

Ултура йĕке тăрри, (т┐ы̆ϱϱи). Ita appellant summam partem улт-ура йĕки, quae immittitur in foramen вта (=вăта) çĕрĕнђи пăрăс. Верхушка стояка. Тоскаево. Ултура йĕке тăррине вта çӗрĕнђи пăрăса штарса кĕртсе лартаççĕ. Верхушка стояка вставляется в отверстие красного бруса.

Ултура йĕки sive йĕкĕ [2:14]

Ултура йĕки sive йĕкĕ, (jӗгэ), axis ligneus («fusus») in çил арманĕ ad perpendiculum collocatus, qui in parte inferiore habet furcam, qua versatur catillus. Стояк. Тоскаево. Ултура йĕкинĕн пĕр пуçне çийелти ђул лартаççĕ, çӳлти пуçне ултура лартаççĕ. На один конец стояка насаживается камень, на другой (верхний) конец прикрепляется шестерня.

Ултура йĕки кăшăлĕ [2:14]

Ултура йĕки кăшăлĕ, (кы̆жы̆лэ), circuit feraei, guibus vincitur улт-ypa йĕки, nе in circinatione diffindi possit. Обручи на стояке. Тоскаево. Ултура йĕки кăшăлне: йĕке ан çурăлтăр, тесе, тăхăнтараççĕ. Обручи на стояке набиваются затем, чтобы не дать ему расколоться.

Ултура пӳрнисем [2:14]

Ултура пӳрнисем, idem esse videtur, quod praec. v. A. Тypx. (K).

Ултура тимри, sive путнуска [2:14]

Ултура тимри, sive путнуска, laminae ferreae yлтурa.

Уппуркка [2:14-15]

Уппуркка, (уппуркка), fulcra lignea, quibus sustinetur кĕпер (К). В центре топтального колеса (кĕпер) круподерки—наклонный вал, в котором утверждены руђкасем, прикрепляющие колесо к валу. Руђкасем подперты снизу упоринами (уппурккасемпе) нижний конец которых вбит наискось в вал.

Ай-xай-аx-та [1:15]

Aй-xaй-ax-тa, (aj-x¬aj-аx-ma), interj. cantilenarum propria, nulla subiecta notione, quae idcirco ponitur, ut versus lacuna expleatur. Пeceннoe вocклицaниe, нe имeющee никaкoгo знaчeния и вcтaвляeмoe тoлькo для попoлнeния слoгoв в cтиxax.

Ай-хай-кам [1:15]

Aй-xaй-кaм, (aj-x¬aj-к¬aм), utinam, вoт бы, o ecли бы.

Ай-хаљ [1:15-16]

Aй-хаљ, interj., quae eandem vim habere videtur atqae aй-xaй, si modo recta est scriptura. Пoвидимoмy, yпoтpeбляeтcя вм. ай-xaй, ecли тoлькo нe cчитaть этo выpaжeниe oшибoчным, тeм бoлee, чтo caмый paзмep пeceн, гдe oнo вcтpeчaeтcя, нapyшeн.