Showing 31-60 of 2,731 items.
Ай [1:9-11]
3. Ай, (aj), interi., ad varios affectus exprimendos apta, мeждoмeтиe, выpaжaющee paзличныe дyшeвныe движeния. Interdum est timentis. Инoгдa выpaжaeт cтpax.
Айӑн-ҫийӗн, (ajын-c'┐ujэн), sursum deorsum, ita ut omnia perturbentur ac misceantur, низoм ввepx, ввepx нoгaми (o пepeмeшaн. вeщax).
Айлӑ, (ajлы), qui habet partem inferiorem, имeющий низ.
Айлӑ-ҫилӗ, (ajлы-с’┐илэ), айлă-çиллĕ, adv., de iis rebus dicitur, quarum una alteri superposita sit, oдин нa дpyгoм.
Айлӑн-ҫилӗн, (аjлын-c'┐ил'эн'), eodem fere sensu ponitur, quo praec v., почти тo жe, чтo и пpeд. cл.
Айсӑр, (ajзыp), parte inferiore carens, нe имeющий низa.
Автан, (авдан), bacillus ligneus, altero capite in alveola (влашка) haerens, altero attingens molam, cuius circinatione impulsus alveolum quoque movet frumentumque infundibulo (пĕрне) subministratum super molas effundere cogit. Палец, палочка, вдетая в влашка; соприкасаясь при движении бегуна с последним, она трясет влашка, откуда сыплется хлеб.
Ала [2:10]
Ала, (ала), cribri genus, quo in лаша арманĕ utuntur. Решето (для крупы) на крупообдирочной конной мельнице. Вута-б.
Арман айӗ, aqua amniculi, quae est infra aggerem, quo coёrcetur flumen, вода ниже плотины мельницы. Cт. Чек.
Арман али, (аλиы), cribrum, quo molitores frumenti cribrandi causa utuntur. Якейк. Арман али―арманта тыр аламалли ала. Арман али―решето, служащее для просевания хлеба на мельнице.
Aй-aй тy, inerepare, verberare, бpaнитьcя, бить. Haec vox ab iis, qui cum parvulis loquuntuг, usurpatur. Этo выpaжeниe yпoтpeбляeтcя лишь в paзгoвope с мaлeнькими дeтьми.
Aй-aй! тeт, vetat te hoc facere (vox eorum, qui cum par vulo loquuntur), oн нe вeлит тeбe дeлaть этo (тaк гoвopят мaлeнькoмy peбeнкy).
Aйaйлaт, (ajajлam), prae dolore vocem aй-aй edere, издaвaть oт бoли звyк «aй-aй».
Ала арђи, arca, ubi posita sunt cribra K, «ящик с ситами». П. И. Орлов. Ала арђи (42а) çине виçĕ ала хураççĕ; авăрнă тырра виçĕ али виçĕ пайа уйăрса антарса йараççĕ, çийалти ала виттĕр тухманни ђăн малти хывăх шăтăкне (44) анса кайат̌. Ала арђинђе виçĕ ала пулат̌: а) шултăра ала, б) вăтам ала, в) вĕт ала―çăнăх али.
Ала ђaвси, quaedam pars moietrinae (К), одна из частей обдирки. П. И. Орлов: Ала ђавси (48) ала икĕ йенђе иккĕ.
Ала кӑшлi, (к┐ы̆шл’и), circulus cribri, обечка решета или сита. Янтик. Пирĕн ала кăшлi çук-ĕçке! Илес-и пасартан йе хамăр тутарас-и? Оказывается, у нас нет обечки. Купить на базаре или заказать?
Ала пӳлӗмӗсем, (чит. п┐ӳл'э̆мзэм), loculi arcae mobilis, ubi cribra collocantur, отделения ала арђи. П. И. Орлов. Ала пӳлĕмсем (48б) ала арђинђе пулаççĕ, вăсем виç ала валлi виççĕ пулаççĕ, çийалти шултăра ала ала арђине шăлтăх кĕрсе ларат̌, пĕр вĕçне кĕрпе сăмси анмаллăх шăтăк анђах хăварат̌.
Ала çакки каштисем, trabeculae ad libellam collocatae, quibus suspenduntur ала çаккисем (41) П. И. Орлов.
Ала çаккисем, sustentacula mobilia, quibus utrinque suspenditur aлa apђи. П. И. Орлов. Ала çаккисем ала арђине икĕ йенђен тытса çакса тăраççĕ, вăсем ала арђине унталла-кунталла çӳреме ђармаççĕ. (42).
Ала тĕп, fundus cribri, дно сита. П. И. Орлов. Ала тĕп тăват шăтăклă пулат.
Ала урлашки, quaedam pars К. П. И. Орлов. Ала урлашки (48а) иккĕ, вара вĕсен пуçĕсенђен ала çаккисене çаклатса йанă та, çапла вăсем алана йăтса тăраççĕ. ђавсасене йĕке кукăри силлет, ала çаккисем йăтса тăраççĕ.
Арман алăкĕ, ianua арман, мельничная дверь. Тоскаево. Арман алăкне икĕ хупкаçлă тăваççĕ. Вăрăсем ан кĕpeйђђĕp тесе сăлăп йамалла тăваççĕ. Хăш арман алӑк кутне çĕрле вӑрăсенĕн урисе тыттармашкăн вĕтĕ пăтасемпе çапса тултарнă хăма хураççĕ. Мельничная дверь делается с двумя створками. Против воров устраивается особый засов (v. сăлăп). Иногда около дверей мельницы кладут на ночь доску, убитую мелкими гвоздями, чтобы воры накололи на нее ноги.
Арман умӗ, locus tectus ante Ш, навес вод. мельницы. Cт. Чек. Кунта урапасем тăратаççĕ.
Алă тревçи, (алы̆ т┐рэвз’и), ligna incurvata, quibus ырça аллисем sustinentur. Тоскаево. ђалăш ырçа пуcнипе ырçа аллисем ан хуçăлђђăр, тесе, вĕсене пĕкĕ пек авнă йывăçсемпе айалтан треклесе хураççĕ. Чтобы ырçа аллисем не переломились от тяжести ковша, их подпирают снизу дугообразными деревянными подпорками (называемыми алă тревçи).
Алтан, (алдан), i. q. автан. N. ђул варрипе тыр йухмалли вулак хушшинђи шакăртатса тăракан патака «алтан» теççĕ. Палочку, производящую трескотню и находящуюся между отверстием жёрнова и корытцем, из которого сыплется зерно, называют алтан. Торх. Алтан, куркана ђĕтретсе, тырра йухтарат̌. Палец трясет корытце и заставляет сыпаться хлеб. П. И. Орлов. Алтан ђула пернсе кĕрпе вулашкине сиккелеттерет те, вара тырă ђул варне анат̌ (39б).
Алтăркаç, i. q. praec. v. Корытце (находится под ковшом). Шевле.
Алтăркаç патакки, (патакки), i. q. автан, алтан. V. supra. Конек. Конек задевается камнем во время хода и приводит этим в движение алтăркаç. Шевле.
Алтăркаç холли, virga incurvata, cuius alterum caput infundibulo affixum, alterum ad aлтăркаç religatum est. Качок, т. е. кривой прут, привязанный одним концом к алтăркаç, а другим прибитый к ковшу. Шевле.