Showing 2,671-2,700 of 2,731 items.
Арăм пăтавкки, onus domesticum, quod imponitur nurtae? тягота, лежащая на жене? Образ. мотив. † Атте пађĕ урçана; урçа йађĕ йывăр йат. Арăм пăтавки (itа scr.) çĕклиђђен арман ђулĕ çĕклес мĕн. Отец выдал меня за вдовца; тяжело (слышать) имя вдовца. Чем поднимать такую тяготу (?), лучше поднять бы мельничный жёрнов.
Арăм ту, (т┐у), uxorem ducere. Maritare aliquam. Взять в жены. Сделать замужней. Уна хăне валлi арăм тунă, тет. Женился на ней. Cт. Чек. Кађђа илсе арăм тунă. Б. Олг. КаϷан пер мођи пaнђe порнса-порнса хамăр пиђийа алантарђĕ мођи, вонсакăр çолхискере, пĕр хĕре исе кисе (к┐изэ) пapђĕ, арăм турĕ. Пожили мы у дяди, и он женил моего старшего брата (последнему было тогда 18 лет), привез ему невесту, повенчал их. Якей. † Хĕртен арăм турăмăр. Из девушки мы сделали (её) замужнею.
Арăм-йулташ, (ары̆м-jулдаш), uxor, coniux, жена, подруга жизни. Сирах. 68. Камăн арăм-йулташ çук, çавă нiçта пырса вырăнаçаймасăр хаш куљанса çӳрет. У кого нет жены, тот будет вздыхать скитаясь.
Арăмăн, (ары̆мы̆н), adv., quod hoc modo dicitur: наречие, употребляемое в следующем выражении. Ишаки. Вăл арăмăн илнĕ, i. q. КC. Вăл инке-арăм илнĕ. Viduam uxorem duxit. Он женился на вдове.
Арăмлă, (ары̆млы̆), qui habet uxorem, женатый. Шарбаш. Çак йал хĕрне астарсан пер арăмлă полас çок. Если мы развратим девушек из этой деревни, то нам не быть женатыми.
Арăмлăх, (ары̆млы̆х), status eius, quae in matrimoniurn collocata est. Замужество. Череп. † Елшелийĕн хĕрĕсене арăмлăха илтĕмĕр. Альшеевских девушек мы взяли себе в жены.
Арăмçăм, (ары̆мз’ы̆м), uxor mea carissima, моя женушка.
3. Арăм, (ары̆м), non invenitur nisi in compositione: встречается лишь в сложении: арăм-йывăççи (jывы̆c'c'u) Череп., Турх., Асан., арăм-йăвăççи (jы̆вы̆c'c'u), арăк-йиççи (juc'c'u), instrumentum ligneum, quo rustici fila revolvendi causa utuntur. Сonstat e statumine ligneo tres pedes habente, cui binae regulae in decussem compactae imponuntur: i. q. авăн-уççи. СТИК. Арăм-йиççи. Хуттăр çинђи çйпе çавăн çине хурса кӑшкар çине çăмхалаççĕ. Воробы. На них накладывают смотанную в моток пряжу и наматывают ее на вьюшку. Зап. ВНО. Пир тĕртес тесессĕн арăм-йывăççине те хатĕрле. Если вздумаешь ткать холсты, то припаси и воробы.
Арăм вути, (вуδиы), artemisia absinthium L., Wermuth, полынь.
Арăм выти, (выδиы), полынь. Шибач.
Арăм курăкĕ, (к┐урыгэ), i. q. рrаес. v., то же, что предыд. сл. СПВВ. Арăм курăкĕ―вăл пит йӳçĕ пулат. Полынь очень горька. V. армути.
Арăм ути, (ары̆м-уδиы), полынь. Н. Карм., Мыслец. Зап. ВНО. Анана арăм-ути пуснă (или: пусса кайнă,). Загон зарос полынью. Ib. Арăм-ути пек йӳçĕ. Горек как полынь. Ib. Кил-картине арăм-ути пуснă. Двор зарос («двор заполонила») полынью.
Арăм-йăвăççи çунађĕ, (с’┐унаζ’э̆), i. q. арăм-йиççи урли.
Арăм-йăвăççи тĕпĕ, statumen арăм-йăвăççи, стайно вороб.
Арăм-йиççи куђĕ, (к┐у’э̆) основание в.
Арăм-йиççи тĕпĕ, (тэ̆бэ̆), i.q. арам-йăвăççи тĕпĕ. Cт. Чек. Арăм-йиççине арăм-йиççи тĕпĕ çине хураççĕ. Крест вороб надевается на стайно (в концы креста воткнуты веретёна).
Арăм-йиççи урли, (урλиы), regulae арăм-йиççи, крестообразная часть вороб. CTИK.
Лăслă арăм, (лы̆слы̆), nom. cuiusdam herbae, назв. растения: «полынёк». Cт. Чек. Лăслă арăм вăрăсăр. Полынек бывает без семян.
Хура арăм, (хура ары̆м), i. q. seq. v., то же, что след. с. Cт. Чек.
Xypa арăм ути, (уδиы), arthemisia vulgaris. Орлов, Серг.
Шур арăм ути, (уδиы), artemisia absinthium, полынь.
Шур-арăм, (шур-ары̆м), i. q. seq. v., то же, что след. с. (B Зап. ВНО. ―«шурă арăм», id.). Череп.
Арăм çунађĕ, i. q. арăм-йăвăççи çунађĕ. Череп.
Арăм çунађĕ тĕпĕ, i. q. арăм-йиççи куђĕ. Череп.
Арăмĕш(?), i. q. арăмĕ, eius uxor, его жена? Кăрт туртмĕш (scr. Турмĕш), куклетмĕш, Ентĕри арăмĕш (lege: арăмĕ) тухатмĕш. (Вăл та пулiн йенђĕк çăварĕ). Дернет и съёжит, у Андрея жена―колдунья. (Это загадка об отверстии кошелька).
Арăмуççи, (ары̆муççи), i. q. арăм-йывăççи. V. 3. Арăм. Зап. ВНО.
2. Apăн, nom. viri, a v. arab. ﻥﻭﺭﺎﻩ? АРАБ имя мужчины? Cm. Айб. Арăн килет, Аптул (scr. аптул) килет, ђас килет, месевеки (quod fortasse «месевекки» legendum est, м. б. надо читать «месевекки») килет. (Тул çутăлни). Придет Арăн, придет Абдул, скоро придет, «месевеки» придет. (Загадка: рассвет).
1. Арăн, vox ignota, quam in cantilena quadam inveneram. Hinc: Apăн-ђapăн
Apăн-ђapăн, (cf. армак-ђaрмак). Cинep. † Арăн-ђарăн кикирик.
Арăс, (ары̆с), non invenitur nisi in compositione: встречается в сложении: арăс-пирĕс, i q. арăш-пирĕш. Нюш-к. Арăс-пирĕс, тесе Йетĕрне ђăвашĕ каларĕ, пирĕн нӳшсĕм арăш-пирĕш теççĕ. Форму арăс-пирĕс употребил один Ядринский чувашин: наши нюш-касинцы произносят: арăш-пирĕш.